veerkracht.online

een online platform over de Joodse jeugdbeweging in het Nederland van kort na de Tweede Wereldoorlog

Tikwatenoe

Tikwatenoe, al meer dan 70 jaar een begrip in Joods Nederland, organiseert allerlei activiteiten voor kinderen van 6 t/m 16 jaar, uitgevoerd door madrichiem (leiders). Tikwatenoe is de jeugdorganisatie van de Joodse Gemeente Amsterdam.

Het gehele jaar door worden er dagactiviteiten georganiseerd, zoals een zeildag, een kartdag, baby-café, en activiteiten rond de feestdagen Chanoeka en Poeriem.

Daarnaast is er jaarlijks in december het Tikwatenoe-wintermachanee, waar kinderen tot 16 jaar onder leiding van madrichiem (16-25 jaar) en enkele rabbijnen, een onvergetelijke week beleven ergens in Nederland.

Ontstaansgeschiedenis

Voormalig Tikwatenoe- en Bne Akiwa-lid Josef Vleeschhouwer herinnert zich: ‘Mijn vader, Barend Vleeschhouwer, was ongeveer drie maanden na de heroprichting van de NIHS – de Asjkenazische Joodse Gemeente Amsterdam – uitgenodigd in de Kerkeraad plaats te nemen. Zijn interesse betrof financiën en sociale activiteiten.

Mijn neven, de twee zonen van mijn moeders vermoorde oudere zuster Jet Wagenaar-Hillesum en zwager Eli Wagenaar, Salomon en Philip waren elke Sjabbat en Jom Tov (feestdag) bij ons. Op een Sjabbat na de lunch kwamen Philips vrienden Hans Bloemendal, Werner Rothschild en Jacob Stodel op bezoek. Mijn vader vroeg: “Wat doen jullie op de Sjabbatmiddag?” Philip zei: “We wandelen een beetje.”

Daarop zei mijn vader tegen ze: “Jullie moeten wat doen voor de Joodse jeugd die op Sjabbatmiddag niets heeft.” Uit dit initiatief van mijn vader is met hulp van de Joodse gemeente Tikwatenoe ontstaan. De oprichtingsbijeenkomst was in de bioscoop Alhambra aan de Weteringsschans na de zomer van 1945. Diegene die de wedstrijd voor naamgeving won zei: “Onze jeugd is onze toekomst, onze hoop. Daarom stel ik voor de naam Tikwatenoe, naar ons volkslied het Hatikva.”’

Voormalig Tikwatenoe- en Tsofiem-lid Julia Izaks-van der Velde herinnert zich: ‘We kwamen op Sjabbatmiddag in de synagoge Jacob Obrechtstraat – die nu Aron Schuster-synagoge heet – bijeen. Behalve mijzelf waren er altijd nog een aantal leiders en leidsters. We hebben de kinderen wel wat jiddishkeit meegegeven.

Bij Tikwatenoe hadden we een klein rond speldje met een Magen David [davidster] en daarin de letters Tikwatenoe en de Hebreeuwse letter Hee. Terugkijkend was Tikwatenoe belangrijker voor mij dan de Tsofiem. Beide bewegingen gaven ons het gevoel dat we ergens bij hoorden. Dat was niet alleen voor de kinderen, het gold ook voor onszelf.’

Bron: Manfred Gerstenfeld & Wendy Cohen-Wierda, Veerkracht. De (her)oprichting van de Joodse jeugdbewegingen in Nederland 1945-1965, Amsterdam, 2019,  p. 22-23.

op 2 januari 1949 hield Tikwatenoe een groot Chanoekafeest waar het toneelstuk ‘Op jacht naar ’t geheime wapen’, geschreven door Hans Bloemendal, werd opgevoerd (Collectie Joods Historisch Museum)
lidmaatschapsbewijs van Tikwatenoe
lidmaatschapsbewijs van Tikwatenoe ten name van Joop van Praag Sigaar, 1946 (Collectie Joods Historisch Museum)

Interviews met oud-leden Tikwatenoe