Menu
Hadderech
Buiten de Joodse gemeenschap stond de kleine groep van Hadderech. Deze organisatie bestond uit Joden die in de onderduik christen waren geworden of christelijke sympathieën hadden ontwikkeld. Later zou een gedeelte van hen tot het Jodendom terugkeren. Dat was ook het geval met de twee oprichters van Hadderech, Sal Ganor (Wagenaar) en Joop Hes.
Ganor vertelt dat nadat zijn eerste kind was geboren hij en zijn vrouw terugkeerden naar het Jodendom: ‘In Hadderech waren er in die tijd [andere] leden die ook op weg terug naar het Jodendom waren, zoals mijn medeoprichter van Hadderech Joop Hes. Er waren anderen die daartegen waren en christenen bleven. Een van onze leden George Cassuto is Nederlands Hervormd dominee geworden. Een jaar voor zijn dood in 1996 is hij tot het Jodendom teruggekeerd. Na ons vertrek naar Israël heb ik Hadderech niet meer gevolgd.’
Esther Spruit-Duis: ‘Ik was op een zionistisch kamp en daar hoorde ik over Hadderech. Ik was beïnvloed door het christendom. Ik vond dat Jezus eigenlijk een Joodse rabbi was die bij het Joodse volk hoorde en niet omgekeerd, dat het Joodse volk bij de christelijke kerk zou moeten komen. Daarom ben ik naar Hadderech gegaan.
Ieder had zo zijn eigen beweegredenen. Er waren ook jongeren die alleen naar Hadderech kwamen om een Joods-christelijke partner te zoeken. Maar ik was echt geïnteresseerd in het feit dat Jezus eigenlijk een Jood was. Tegenwoordig hoor je daar veel over bij sommige progressieve kerkelijke groepen, maar toen speelde dat niet.
We wilden Kerstmis vieren. Ik schreef toen een kerstspel. Ik beschouwde Jozef en Maria als displaced persons. De komst van Jezus, de geboorte van Jezus, werd aangekondigd door de Israëlische radio Kol Yisrael. Het was een Joods-christelijk kerstspel geworden. Dat was avant la lettre. Later is dat meer gebeurd.’
Nathan Deen, die later het christendom verliet, herinnert zich: ‘Voorzover we [als leden van Hadderech] dat niet al waren – ik had dat [Jodendom] van huis uit niet meegekregen – ben ik redelijk Joods bewust geworden door Hadderech. Ik zag dat wij allemaal in conflicten kwamen met betrekking tot hoe het christendom zich verhoudt met ons verleden. Ik vond toen dat iemand moest gaan uitzoeken hoe het nou precies zat. Vervolgens dacht ik: waarom zou ik dat niet zelf doen? Toen heb ik me ingeschreven voor theologie.
Ik heb bijna vijf jaar theologie gestudeerd. Maar ik dacht dat als ik dat zou voortzetten ik bij een kerkelijke gemeente terecht zou komen. Dan zou ik verantwoordelijk zijn voor de mensen die bij me zouden zitten. Dat betekende dat ik mezelf niet meer kon zijn. Toen ben ik met de theologiestudie opgehouden.’
Bron: Manfred Gerstenfeld & Wendy Cohen-Wierda, Veerkracht. De (her)oprichting van de Joodse jeugdbewegingen in Nederland 1945-1965, Amsterdam, 2019, p. 64-65.
